Informatie; Lijm

Wat is lijm?

Lijm is een tussenstof die met zijn kleef en plakfunctie bepaalde materialen bij elkaar moet houden. Lijm is er in verschillende soorten, geschikt voor verschillende materialen. Een lijm kan van kunstmatige, maar ook van natuurlijke oorsprong zijn. Als de lijmen onderverdeeld zouden moeten worden, dan kan je dat het beste doen in de groepen ‘fysisch hechtende lijmen’ en ‘chemisch reagerende lijmen’ .

Het verschil zit hem hier in de activering van de lijm. De fysisch hechtende lijmen bevatten vaak een oplosmiddel. Zodra deze lijm wordt aangebracht op het te lijmen materiaal, verdampt het oplosmiddel en gaat de lijm zijn werking doen, deze verbind de materialen die gelijmd moesten worden met elkaar.

Onder fysisch hechtende lijmen vallen onder andere contactlijm en houtlijm. Ook plakband heeft deze fysisch hechtende eigenschap.

De chemisch reagerende lijmen zijn lijmen die pas gaan werken zodra deze in aanraking zijn gekomen met bijvoorbeeld zuurstof en water, zodra dit gebeurt, vindt er een chemische reactie plaats waardoor de lijm zijn werking gaat doen en de materialen met elkaar verbind zoals verwacht wordt.

Onder chemisch reagerende lijmen vallen voornamelijk kitten en dan voornamelijk siliconenkitten (siliconenkitten bestaan vaak uit Silicium (Si) en Zuurstof (O₂)).

Hierboven een afbeelding die de werking van lijm afbeeldt, hierbij staan de blauwe en licht groene bolletjes voor de moleculen van de materialen die je aan elkaar wilt lijmen en de geel/oranje bolletjes vormen de moleculen van de lijm.

Soorten lijm

Zoals eerder verteld, zijn er veel verschillende vormen van lijm. De lijmen kunnen op veel manieren worden onderverdeeld. Zoals hierboven al beschreven kunnen de lijmen worden onderverdeeld onder chemisch reagerende lijmen of fysisch reagerende lijmen. Als we op die manier de hoofdgroepen van lijmsoorten zouden onderverdelen ziet dat er als volgt uit:

Fysisch reagerende lijmen:

Beenderlijm                                                  Bitumenlijm                               Contactlijm
Dextrinelijm                                                  Dierlijke lijm                               Dispersielijm
Gelatinelijm                                                  Heatseallijm                               Houtlijm
Natriumsilicaat                                             Huidenlijm                                  Kleefbandlijmen
Koudlijm                                                       Methylcelluloselijm                     Oplosmiddelenlijm
Plastisollijm                                                  PVAC-lijm                                   PVC-lijm
Smeltlijm                                                      Snoeplijm                                    Teer
Vislijm                                                           Vleeslijm                                     Witte houtlijm
Waterglas                                                     Zelfklevende lijm

Chemisch reagerende lijmen:
Acrylaatlijm                                                   Alkalisilicatenlijm                        Anaerobe lijm
Anorganische lijm                                         Carboxymethylcelluloselijm       Caseïnelijm
Celluloseetherlijm                                         Cementlijm                                 Cyanoacrylaatlijm
Epoxylijm                                                      Isocyanaatlijm                            Fenollijm
MDI-lijm                                                        Melaminelijm                              Nanolijm
Methylcelluloselijm                                       Mossellijm                                   MF-lijm
MS-polymeerlijm                                          MUF-lijm                                     No-mix-Acrylaatlijm
Organische lijm                                            PF-lijm                                        Phenolformaldehydelijm
Polycondensatielijmen                                    Polyesterlijm                               PU-lijm (Polyurethaanlijm)
Resorcinephenolformaldehydelijm                    RF-lijm                                        Secondelijm
Solutie                                                         SMP-lijm                                     Silaanlijm
Siliconenlijm                                                Spinnenlijm                                 UF-lijm
Ureumlijm                                                    Ureumformaldehydelijm              Zetmeellijm
2-componentenlijm

 

Een andere manier om de lijmen onder te verdelen, is onder de volgende groepen:

 

Anorganische lijmen: Lijmen waar geen koolstof-waterverbindingen inzitten

Organische lijmen: Lijmen waar  (natuurlijke) koolstofverbindingen inzitten.

Eencomponentlijmen: Lijmen die een lijmverbinding hebben, die slechts uit 1 component bestaat, het andere component dat nodig is, is vaak een stof die in de omgeving (lucht) te vinden is, bijvoorbeeld zuurstof ( O₂). Deze lijmen worden ook wel 1K lijmen genoemd.

Tweecomponentlijmen: Lijmen die bestaan uit twee componenten en tot werking komt wanneer deze componenten met elkaar in contact komen en met elkaar reageren. Deze lijmen worden ook wel 2K lijmen genoemd.

Natuurlijmen: Lijmen die van natuurlijke afkomst zijn, deze zijn dus niet door toepassingen van de mens en/of chemie gemaakt.

Dierlijke lijmen: Lijmen die bestaan uit colloïdale eiwitten, deze zijn ontstaan door het langdurig koken van dierlijk bindweefsel, dit waren de eerste lijmsoorten.

Plantaardige lijmen: Lijmen op basis van arabische gom, hars en/of zetmeel.

Synthetische lijmen: Lijmen die door de mens gecreërd zijn.

 

Als we naar lijmen zelf gaan kijken, zijn er ontzettend veel lijmen, veel lijmen bestaan uit dezelfde basis, deze basis bepaald onder welk van bovenstaande groepen ze vallen, maar bij elke lijm is er net een andere stof toegevoegd waardoor de lijm geschikt is voor bepaalde producten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan houtlijm, deze is speciaal gericht voor houtsoorten, maar ook van houtlijm bestaan diverse vormen, zo heb je een houtlijm die extra snel droogt, een houtlijm die speciaal geschikt is voor vochtige ruimtes en gewoon een normale houtlijm. Voor houtlijmen heeft de Europese norm NBN EN 204 definities gemaakt, door deze definities valt te zien in welke (klimaat) omstandigheden de lijmen te gebruiken zijn.

D1: voor gebruik in droge en gematigde binnenklimaten (binnenshuis)

D2: voor gebruik in een soms vochtig binnenklimaat (in sanitaire ruimtes, binneshuis)

D3: voor gebruik in een vochtig binnenklimaat of een buitenklimaat onder dak (buitenshuis, bijv. bij een afdak of senne)

D4: voor het gebruik in contact met water of voor buitenklimaat, met grondcontact (Buitenshuis, bijv. tuinmeubelen)

 

Ook voor andere lijmsoorten zijn eisen opgesteld. Hierdoor is het niet altijd toegestaan bepaalde lijmen op de markt te brengen, vooral aan de gebruikte grondstoffen en mogelijke schadelijkheid van de stoffen worden eisen gesteld.

 

 

Geschiedenis

Al eeuwen lang maakt men gebruik van kleefmiddelen oftewel lijm, vroeger was dit vrijwel alleen natuurlijke, dus dierlijke en/of plantaardige lijmen. Later begon men zelf lijmen te maken op chemische wijze, zo werd lijm een van de meest gebruikte artikelen in de wereld.

In het begin waren het voornamelijk dierlijke lijmen die men gebruikte, omdat ze makkelijk aan dierlijk bindweefsel konden komen en nog niet in het bezit waren van de vereiste chemische kennis om synthetische lijmen te creëren.

Archeologen hebben de afgelopen jaren bewijzen van het gebruik van lijm gevonden, afkomstig van na 4000 v.chr. Ook worden er literaire werken gevonden waar het gebruik van lijm vermeld wordt.

Hierdoor weet men zeker dat er al lange tijd gebruik gemaakt wordt van lijm (kleefmiddelen).
 

Lijm in de natuur

Ook in de natuur wordt er gebruik gemaakt van kleefmiddelen oftewel lijmen, dit zijn vrijwel altijd natuurlijke lijmen die door de dieren of organismen zelf worden geproduceerd. Hieronder heb ik een aantal vormen van gebruik van lijm in de natuur vermeld.

Spinnenweb:

Spinnen maken bij het maken van hun spinnenweb gebruik van een soort kleefmiddel. Hierdoor blijven insecten aan het web vastzitten, wanneer ze ermee in aanraking komen. Niet alle spinnenwebben zijn voorzien van het kleefmiddel, dit ligt eraan of de spin het kleefmiddel toevoegd aan zijn spinsel.


 

Mosselen:

Mosselen maken ook gebruik van een zelfgeproduceerd kleefmiddel. Mosselen zijn weekdieren. Zij willen natuurlijk niet dat hun schelp de hele tijd door de stroming mee wordt genomen, daarom produceren mosselen een bepaald eiwit, dit zogenaamde lijmeiwit wordt geproduceerd uit de voetklier van de mossel. Met het eiwit zet de mossel zich vast aan de zeebodem of een andere ondergrond.

Boerenzwaluwennest:

Ook boerenzwaluwen maken gebruik van een kleefmiddel. Zij gebruiken namelijk hun speeksel als lijm om hun nest stevig te maken.

Boerenzwaluwen maken hun nesten aan de dakranden van huizen en andere gebouwen. Ze maken hun nesten met modder en vaak ook met kleine takjes, om de constructie goed in elkaar te laten zitten voegt de boerenzwaluw speeksel toe aan het modder waardoor het nest sterk genoeg wordt om de eitjes en jongen te houden.

Bekende lijmmerken

In de lijmwereld bestaan veel verschillende merken. Het ene merk is meer gericht op lijmen voor het kantoorleven, terwijl de ander zich juist totaal richt op grotere klussen bijvoorbeeld op industriëel gebied.

Hieronder hebben wij de meest bekende A-merken van lijmen geplaatst, mocht u een bezoek willen brengen aan de site van een van deze merken, kunt u op de afbeelding klikken. De startpagina van het desbetreffende lijmmerk opent zich dan automatisch in een nieuw tabblad.

Buitenom de A-merken zijn er ook vele B-merken of eigen merken. Deze hoeven niet per se van mindere kwaliteit dan de A-merken te zijn, wel zit er vaak een duidelijk prijsverschil in.

 

Binnen de lijmbedrijven wordt er veelal op dezelfde manier gewerkt, als we kijken naar de grondstoffen en de verweking ervan, toch zit er wel degelijk een verschil binnen de bedrijven. Aangezien het ene bedrijf zich meer richt op huis/hobby/kantoorlijmen en het andere bedrijf juist veel meer op industriële lijmen, zit er ook een verschil in de verwerking en productie hiervan.

Ook zit er een verschil tussen de bedrijven als we kijken naar in hoeverre de productie bij het bedrijf zelf verloopt, sommige bedrijven laten de beginstoffen leveren vanuit andere bedrijven, terwijl andere bedrijven van beginstof tot eindproduct binnen hun eigen bedrijf regelen.

Zo weten wij van Bison, dat deze de beginstoffen krijgen en deze vervolgens verwerken tot een lijm, het eindproduct, dat vervolgens door hun eigen bedrijf wordt vervoerd naar hun distributiecentrum.

 

Bison


 

Pritt


 

 

 

 

 

 

 

Griffon

 

Pattex

 


 

Loctite


 

Lero